Akne hormonal bir sorundur:
Akne oluşumunda en önemli faktörler hormonlardır. Ancak akne gelişimi için mutlaka bazı hormonların aşırı olması gerekmez, genetik olarak kişinin yağ bezleri hormonlara aşırı cevap veriyorsa akne gelişir. Birçok hormon özellikle testesteron, yağ bezlerinden yağ (sebum) yapımını sağlar. Yağ yapımı fazla olunca yağ bezi kanalına fazla yağ verilir. Kanalın deriye açılan ağzı genişleyerek ya küçük kabartı şeklinde ya da siyah noktalar şeklinde (komedon) görüntü verir. Bol yağ yapılınca P.acnes adı verilen bir bakteri üremeye başlar, sebumu değişime uğratır, serbest yağ asitleri açığa çıkar, bu da bakteri için ideal üreme ortamı oluşturur. Bakteri sürekli ürer ve olaylar birbirini arttırarak devam eder. Zamanla aşırı sebum kanalı patlatır, aknenin papül ve püstül adı verilen lezyonları oluşur. Yağlı derili kişilerde yağ bezleri büyük, porları geniştir.
Kozmetikler de akne yapabilir. Bazı kozmetikler yağlı materyal içerir bunlar komedonları oluştururlar (komedojenik ürünler). Ürünlerdeki ya baz maddeler ya da yayıcı maddeler komedojenik etki yapar, bunlar sivilceye dönüşür.
Akne ve Stres
Stres durumlarında böbrek üstü bezlerinden androgen hormonlar uyarılır ve adrenalin (stres hormonu) salınır. Böylece kalp hızı artar, yağ bezleri uyarılır, yağ yapımı artar ve akne alevlenir. Akne tedavisinin yanı sıra anti-stres masaj, yoga, spor, meditasyon gibi gevşeme ve rahatlama yöntemleri de uygulanmalıdır.
Akne her yaşta görülebilir
Akne bebeklik döneminde anneden geçen hormonlar nedeniyle oluşabilmektedir. Doğumdan hemen sonra bebeğin yanaklarında küçük kırmızılıklar olarak belirlenir, kısa sürelidir ve çoğu zaman tedavi gerekmeden geçer. Buluğ çağında cinsel hormonların yapımı başlayınca yeniden gelişir, Herkeste birkaç akne lezyonu mutlaka gelişecektir. Ancak bazı kişilerde hastalık noktasına taşınır. 20’li yıllar boyunca sürebilir. Bir başka deyişle hormonal aktivite süresince devam eder. Genellikle yüz, gövde ve sırtın üst kısımlarında yerleşir. Ancak çok şiddetli olduğunda bacaklara kadar inebilir.
Bazen orta yaşlarda da hormonal sorunlar yaşandığında ortaya çıkabilir. (Akne tarda)
Güneş ışınları çoğu zaman akneye iyi geldiği halde bazı kişilerde güneşe bağlı akne gelişebilir.
Kortizon, antidepresanlar gibi birçok ilaç da akneye neden olabilmektedir.
Komedon Yapan (Komedojenik) ve Akne Oluşturan Ürünler
Ürün kullanıldıktan sonra 2-3 gün içinde sivilce çıkışı komedojenik etki değildir, akne oluşturan reaksiyondur, yani folliküldeki yangıya bağlıdır. Bazen yoğun yüz masajı ile de olur. Ekstraksiyon (sivilce sıkma olayı) ve mumlu ürünler de akne gelişimine neden olur.
Akneye eğilimli deride follikülü tahriş edici ürünler de kullanılmamalıdır. Kokulu esansiyel yağlar ve doğal yağlar bu tip ürünlerdir. Kullanılan yağlı pomadlarla veya yağlı saç ürünleriyle pomat aknesi oluşabilir. Bal mumu tipinde, yoğun koyu katı ve yapışkan ürünler kullanılmamalıdır.
Akne elle tahrişe uğratıldığında, porlara uyarı, yeni lezyonların çıkışına neden olur, iz bırakma riski artar. Ayrıca mikroplu ellerle aşırı tahriş menenjite kadar gidebilen infeksiyonlara neden olur.
Özetle ürün komedon veya akne yapıyorsa kullanılmamalı, sivilceler sıkılarak tahriş edilmemelidir.
Komedojenik Maddeler
Zeytinyağı, Kakao yağı, Katran, Oleik asit, Isopropil isostearat, Isopropil palmitat, Lanolik asit, Hindistan cevizi yağı, Üzüm çekirdeği yağı, Susam yağı, Tokoferol, D ve C kırmızı pigmentler, Oktildodeckanol, Laurik asit, Sorbitan oleat, Lauril alkol, Gliserin stearate, Lanolin, Ayçiçek yağı, Avokado yağı, Mineral yağlar aknenin en basit lezyonu olan halk arasında siyah nokta olarak isimlendirilen “Komedon” lara neden olabilmektedir.
Aknede Diyet
Aknede beslenme çok sorulan bir noktadır ve bu konuda bilinenlerin çoğu yanlıştır. Bugün için bilimsel veriler şunlardır;
1. Yüksek glisemik indeksli gıdalar tüketilmemelidir. Bir başka deyişle şekerli ve pankreastan insülin salgılatan gıdaların tüketimi azaltılmalıdır.
2. Yüksek iyotlu yiyeceklerle beslenilmemelidir. Japon ve çin mutfağı ağırlıklı (sushi,sea weed,algae ekstreleri) beslenme önerilmemektedir.
Günlük ürünlerden akneyi arttırdığı ile ilgili bir şüphe edilen gıda varsa 3-4 hafta kesilip, izlenmeli değişim yoksa yiyecek yeniden diyete eklenmelidir.
Aknede Makyaj
• Mineral makyaj malzemeleri, toz pudra ve allıklar tercih edilmelidir.
• Allıklarda DC kırmızısı adı ile bilinen boyalar olmamalıdır.
• Süspansiyon formunda fondotenler kullanılabilir. Bunlar hızlı kururlar, şişede ayrışırlar bu nedenle kullanmadan önce çalkalanmalıdırlar.